شنیدن روایت‌ها و خاطرات رومه‌نگاران پیشکسوت می‌تواند برگی از تاریخ مطبوعات شفاهی اهل رسانه باشد. پیشکسوتان مطبوعاتی که در زمانه خود به عنوان چشم و گوش مردم، با اطلاع رسانی‌های دقیق و تحلیل‌های مناسب به مسئولان کمک می‌کردند، امروز هم می‌توانند با انتقال تجربیات خود به خبرنگاران در خبررسانی و انعکاس واقعیت‌ها به ارتقای کیفی حرفه رومه‌نگاری کمک برسانند. البته این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که خود اهالی رسانه به اهمیت این طبقه از جامعه پی‌ببرند.
در این هفته ، شفقنا رسانه، میزبان محمود مختاریان یکی از باسابقه ترین چهره های حوزه مطبوعات بود. مختاریان در صحبت های خود روایتی از تاثیر سانسور بر مطبوعات قبل از انقلاب را تعریف کرده و می گوید: در آن زمان سردبیر بیشتر اخبار را با وزارت اطلاعات و وزارت ارشاد (آن زمان) چک می کرد و خیلی از مواقع بر سر برخی از گزارش ها با هم بحث و دعوا داشتند. بعضی روزها شخصی به نام محرمعلی خان به تحریریه می آمد. او کارش سانسور کردن بود و به نوعی مامور آگاهی بود و به ما می گفت چه مطلبی چاپ شود و چه اخباری چاپ نشود. من حدسم بر این بود که ایشان سواد ندارد، چون مامور آگاهی را صدا می زد تا تیترها را برایش بخواند، بعد دستور سانسور می داد. یادم هست همه از شخصیت محرمعلی خان در تحریریه می ترسیدند. در همان زمان با محرمعلی خان مقداری صمیمی شدم و از او پذیرایی کردم و به او گفتم چرا فقط تیترها را می خواندید؟ او می گفت شاه فقط بر روی تیترها حساس است و وقت ندارد مطالب را کامل بخواند! از طرف دیگر در آخرین روزهای دوران رژیم سابق ، فردی به نام نیکو خواه به رومه می آمد و همه فکر می کردند از دوستان همکاران هست. بعد تحقیق کردم فهمیدم او رابط اصلی اطلاعات و شاه در رومه است.
این رومه نگار پیشکسوت می گوید: مثلا در اولین رومه ای که در کرمان منتشر شد در همان صفحه اول نوشته بود الان نمی توانیم همه حقایق را بگوییم، انشالله در آینده می گوییم! . یعنی در همان ابتدا تکلیف خواننده را روشن کرده. یا مثلا وقتی تلگراف آمد، شاه به وزیر گفته بود نگذارید این وسیله در همه شهرهای ایران باشد و مردم از هم مطلع شوند.
مختاریان با اشاره به حرفه ای بودن خبرنگاران و عکاسان قبل از انقلاب در رومه کیهان بیان می کند: یکی از مهم ترین مزایای کار در مطبوعات این است که با افراد بزرگ آشنا می شوید. یکی از این نیروهای حرفه ای و بزرگ رومه کیهان، داریوش اسداللهی بود که ویژگی های عجیبی داشت. او مفسر قوی در حوزه فوتبال بود. آن زمان یعنی ۵۰ سال پیش، از برزیل که ما تلفن نداشتیم برای ما تلکس می کردند و راجع به بازی های جهانی از او سوال می کردند.
این استاد دانشگاه ادامه می دهد: او افسر شهربانی بود و تنها افسری بود که به سه زبان مسلط بود. تا اینکه یک مطلبی در کیهان ورزشی نوشت و پسر شاه از او انتقاد می کند و شاه او را به کاشان تبعید کرد! . از دیگر نیروهای حرفه ای رومه کیهان، صادق ثمودی عکاس ما بود. در آن زمان، عکس های دربار تنها توسط عکاس های «کانون خبرنگاران عکاس» در میدان فردوسی تهیه می شد. تنها عکاسی بودند که به مکان های مختلف می رفتند و اجازه ورود به دربار شاه را داشتند و کسی غیر از این افراد را راه نمی دادند.
این رومه نگار پیشکسوت در ادامه به چالش هایی اشاره می کند که مطبوعات، امروزه با آن مواجه هستند و می گوید: بحران مهارت، مشکل بزرگی است که در رومه هایمان وجود دارد. از طرفی هم در طول این سال ها نیاز سنجی آموزشی انجام ندادیم، مدیر و سردبیر رسانه تربیت نکردیم. حدود چهل سال است که خبری از کتاب های جدید رومه نگاری در ایران نیست. در رومه ای شاهد مدیر مسئولی بودم که سلیقه ای کار می کرد. مشکل اساسی ما در طی دویست سال رومه نگاری؛ خودسانسوری، سانسور سلیقه ای ، دولتی بودن و در نظر نگرفتن منافع ملی بوده است نه مشکل کاغذ و… . شما باید قبول کنید که با آمدن شبکه های اجتماعی، تغییرات رسانه ای سرعت گرفته است. دانشگاه سیدنی چهار واحد برای توییت نویسی در نظر گرفته است، چون در توییت نویسی باید خبر نویسی، گزارش نویسی و… بدانید تا بتوانید در ۱۴۰ کلمه حرفتان را بزنید.
او ادامه می دهد: در ۵ سال اخیر وضعیت رسانه ها به اندازه ۵۰۰ سال تغییر کرد. در حال حاضر در هر ثانیه ۱۰ هزار عکس بر روی شبکه اجتماعی اینستاگرام قرار می گیرد، روزانه ۶ میلیارد عکس سلفی در جهان گرفته می شود، ۱۱۰ میلیون آمریکایی در فیس بوک فعالیت می کنند و… . خب بجای اینکه شبکه های اجتماعی را فیلتر کنیم باید قدرتشان را دریابیم و قبول کنیم که شبکه های اجتماعی در همه جای دنیا فعال و قدرتمند هستند. در کره جنوبی روزانه ۲ میلیون و نیم نشریه منتشر می شود، نشنال جئوگرافیک یازده میلیون تیراژ به ۲۲ زبان جهان دارد و… . خب این نشان می دهد که رسانه مکتوب همچنان جذاب و قدرتمند است و افراد دوست دارند با ورق زدن از آن لذت بصری ببرند. می دانید که نشنال جئوگرافیک برای یک گزارش سه صفحه ای ۵۰ هزار عکس می بیند.
مختاریان درباره اینکه مطبوعات ایران قدرتشان را در مقابل شبکه های اجتماعی حفظ کنند، به ارائه راهکار می پردازد و می گوید: جمع کردن مفصل نویسی در مطبوعات، تولید محتوا، توجه به ارزش افزوده در کار، تقویت و تربیت نیروی حرفه ای، اهمیت و توجه به گرافیک و… از مواردی هستند که باید در مطبوعاتمان در نظر بگیریم. رومه نگاری در فهم، جسارت و تحول خلاصه می شود. یعنی باید بدانید در کجایید و کجا کار می کنید، چقدر جسارت دارید و می توانید از خطوط قرمز جلوتر بروید و چقدر در خدمت تحول هستید. البته فکر می کنم رومه نگاریمان در این خدمت بوده است. تاکید می کنم، مجله و رومه در دنیا برای نقد هستند و نقد به معنی مرور است نه تخریب. به عبارتی اگر موضوعی را نقد می کنیم یعنی می خواهیم ببینیم نقاط قوت و ضعفش کجایست.
او روایت می کند: وقتی رومه ایران راه اندازی شد، دکتر وردی نژاد آقای حسین الهامی را به عنوان سردبیر انتخاب کردند و الهامی گفت که با خبر خداحافظی می کنیم.
مختاریان در ادامه با اشاره به اینکه باید شرایط برای کار نیروهای حرفه ای فراهم باشد، می گوید: وقتی دانشجوهایم را در شبکه های معاند می بینم، خیلی ناراحت می شوم. چون معتقدم این افراد باید در تحریریه های داخل و برای خودمان کار می کردند نه برای دشمن. خب ما هم مقصریم چون باید شرایط کار برایشان ایجاد می کردیم.
او با اشاره به اینکه شبکه های مجازی، رومه نگار تربیت نمی کنند و این تحریریه ها هستند که در جریان استاد - شاگردی رومه نگار تربیت می کنند، می گوید: ژاپن ۸۴ میلیون رومه دارد و ۹۹ درصد در تحریریه ها رابطه استاد - شاگردی است. چند سال پیش عده ای رومه نگار یونانی برای بازدید رومه به ایران آمده بودند. مدیر مسئول از من خواست تا راهنمایشان باشم. بعد از بازدید از من تشکر کردند و پرسیدند، مو سفیدهایتان کجا هستند؟
او معتقد است: با پست نویسی در توییتر، قطعه نویسی در تلگرام و فیلم موبایلی گذاشتن در اینستاگرام، رومه نگار تربیت نمی شود. رومه نگار باید در تحریریه باشد، کار کند، یاد بگیرد و با اخلاق رومه نگاری آشنا شود.
مختاریان معتقد است که هیچکدام از رسانه ها کهنه نمی شوند و می گوید: در سال ۱۳۲۰ رادیو وارد ایران شد. ما از رادیوی زغالی به رادیوی آنالوگ ، از آنالوگ به دیجیتال و بعد به اینترنتی آمدیم. دو هفته پیش موریس جانسون در انگلیس نخست وزیر شد و در رادیوی شماره ۴ صحبت کرد. خب این نشان می دهد رادیو هنوز خیلی قوی است.
رومه , ,شبکه ,گوید ,نگار ,رسانه ,رومه نگار , مختاریان ,نگار تربیت ,نیروهای حرفه ,رومه نگاری منبع
درباره این سایت